Υλικό και Φωτογραφίες από το σεμινάριο του ΚΠΕ Δραπετσώνας:Α.Χαρτογραφώντας (σ)την Περιβαλλοντική Επκπαίδευση

Ολο το υλικό θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του ΚΠΕ Δραπετσώνας την προσεχή εβδομάδα.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗ ΓΕΙΤΟΝΙΑ ΜΟΥ

ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΟΝΤΑΣ (Σ)ΤΗΝ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Δημιουργία αυτοσχέδιων θεματικών χαρτών

Γενικά

Η δραστηριότητα αυτή αφορά θέματα για τη διερεύνηση των οποίων απαιτείται συλλογή στοιχείων στο πεδίο. Ένα παράδειγμα μπορεί να βρεθεί στο ΚΠΕ Μακρινίτσας με τίτλο: «Τουριστικές Διαδρομές στη Φύση και την Παράδοση του Πηλιορείτικου Χωριού» ή στο εκπαιδευτικό πακέτο του Αρκτούρου «Οι χαρτογράφοι του Βέρνου και του Βαρνούτα ».Οι χάρτες μπορούν να καλύψουν το ανθρωπογενές ή το φυσικό περιβάλλον μιας περιοχής . Μπορεί να αποτελέσει μια δραστηριότητα ή ένα αυτοτελές πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και μπορούν να αναφέρονται σε τοπικά προϊόντα , καλλιέργειες και συνταγές μαγειρικής, στην ιδιαιτερότητα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής ,στην βλάστηση , στην πανίδα , στους σημαντικούς τύπους οικοτόπων, στα ήθη ,τα έθιμα ,την καθημερινή ζωή, τα επαγγέλματα  μιας περιοχής.

Κάθε περιβαλλοντική ομάδα, πολύ πριν πραγματοποιήσει μια εξόρμηση και εργασία πεδίου σε φυσικό ή σε δομημένο περιβάλλον πρέπει να κάνει μια σχετική προετοιμασία που θα περιλαμβάνει:

1. την αναζήτηση σε βιβλιοθήκες ή στο διαδίκτυο διαφορετικών χαρτών της ευρύτερης περιοχής, τους οποίους θα μελετήσει σχολαστικά

2. την αναζήτηση σε βιβλιοθήκες ή στο διαδίκτυο για πρόσφατα ενημερωμένες πληροφορίες σχετικές με την υπό μελέτη περιοχή

3. τη φωτοτυπική αναπαραγωγή ή εκτύπωση ενός ή περισσοτέρων τμημάτων από τους χάρτες που θα χρησιμοποιήσει η ομάδα κατά την εξόρμηση της

4. τη λεπτομερή χάραξη πάνω στο χάρτη της πορείας την οποία η ομάδα πρέπει να ακολουθήσει έτσι ώστε να φτάσει σ’ όλα τα σημεία του χάρτη που σκοπεύει να μελετήσει

5. την ενημέρωση ή συμπλήρωση του υφιστάμενου χάρτη με νέες πληροφορίες που θα συγκεντρωθούν με σύντομες συνεντεύξεις με ντόπιους κατοίκους ή γνώστες της περιοχής.

Κατά την εισαγωγική δραστηριότητα στο πεδίο, οι εκπαιδευόμενοι /μαθητές , ακολουθούν μια προεπιλεγμένη διαδρομή  και συλλέγουν στοιχεία για χαρακτηριστικά με οικολογικό και πολιτιστικό ενδιαφέρον που θα μπορούσαν να αποτελέσουν αντικείμενο μελέτης σύμφωνα με την ομάδα τους. Οι πληροφορίες αντλούνται από τις σημειώσεις που έχουν στα χέρια τους οι συμμετέχοντες (βιβλιογραφική έρευνα) ή με την μέθοδο της συνέντευξης ( ερωτήσεις σε κατοίκους κλπ). Τα στοιχεία αυτά τα αποτυπώνουν σε χάρτες που δημιουργούν μόνοι τους, πάνω σε διαφάνειες ώστε στη συνέχεια να μπορούν να συνδυαστούν. Στην πορεία τους  και με την βοήθεια των Φύλλων εργασίας , σημειώνουν επίσης εναλλακτικές δράσεις που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν στη περιοχή που επισκέπτονται και που θα καταγράψουν αργότερα στον θεματικό χάρτη.

Οι εκπαιδευτικοί/μαθητές  χωρίζονται σε 4 ομάδες  ανάλογα με τον αριθμό τους:

Οι ομάδες αναλαμβάνουν να συλλέξουν δεδομένα για σημαντικά φυσικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά που συναντούν στην πορεία τους, τα οποία τα σχεδιάζουν σε διαφάνειες ,ακολουθώντας τις οδηγίες των συντονιστών.

Τα στοιχεία αυτά μπορούν να περιλαμβάνουν: α) Κτίρια και κατασκευές οικονομικού, βιομηχανικού και επιχειρηματικού ενδιαφέροντος (π.χ. Τελωνείο κ.ά), β) Ελεύθερους χώρους, χώρους αναψυχής, ή θέσεις με θέα, Πράσινο κλπ, γ) Κατοικίες (δόμηση), δ) Σημεία ιστορικού πολιτιστικού ενδιαφέροντος κλπ

Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατόν να δημιουργηθούν διαφορετικά επίπεδα πληροφορίας που θα είναι καταγεγραμμένα στις διαφάνειες

Μετά την επιστροφή από το πεδίο οι πληροφορίες που συνέλεξαν οι ομάδες μπορούν να συνδυαστούν τοποθετώντας τον χάρτη της διαδρομής μέσα σε κάθε διαφάνεια αλλά και τοποθετώντας την μια διαφάνεια μέσα στην άλλη και όλες μαζί. Παράλληλα σε έναν μεγάλο χάρτη τοποθετούνται όλα τα σημεία ενδιαφέροντος ,μαζί με τις πληροφορίες τους (φωτό, μικρά υπομνήματα με πληροφορίες κλπ) προτάσεις για βελτίωση , αξιοποίηση .Με τον τρόπο αυτό οι μαθητές μπορούν να κατασκευάσουν ένα θεματικό χάρτη της διαδρομής που έκαναν, να εξάγουν  χρήσιμα συμπεράσματα για την χρήση των χώρων , να κρίνουν την κατάσταση της περιοχής ( απορρίμματα, θόρυβος, χρήση μπετόν ) και να, να εκτιμήσουν τα αποτελέσματα στον χώρο από την ανθρώπινη δραστηριότητα και πιθανόν να προτείνουν εναλλακτικούς τρόπους αξιοποίησης και προστασίας.

Βήματα :

Στο ΚΠΕ χωρισμός σε ομάδες με τυχαία διανομή των ήδη κατασκευασμένων καρτελών που δηλώνουν τα σημεία για καταγραφή. Οι ομάδες αυτές είναι:

α) Δρόμοι – πεζόδρομοι

β) Ελεύθεροι χώροι – Πλατείες

γ) Κτίρια

Δίνεται χρόνος στις ομάδες να ορίσουν γραμματέα, φωτογράφο κλπ. Μοιράζονται οι φάκελοι με τις διαφάνειες και τις οδηγίες.

Δείχνουμε στον αναρτημένο ''άδειο'' χάρτη τη διαδρομή που πρόκειται να κάνουμε.

Στο πεδίο:

Προσανατολισμός από το σημείο εκκίνησης (με πυξίδα, γειτνίαση με ιερό εκκλησίας κλπ), περιβαλλοντικό μονοπάτι, καταγραφή σημείων ενδιαφέροντος στις ανάλογες διαφάνειες.

Οι ομάδες ξεκινούν μαζί. Καταγράφουν ΜΟΝΟ τα σημεία ενδιαφέροντος της ομάδας τους.

Επιστροφή στο ΚΠΕ:

Α ΜΕΡΟΣ

α) Οι ομάδες συζητούν και ετοιμάζουν την παρουσίαση του χάρτη τους. Στη συνέχεια σε κύκλο αρχίζουν ανά ομάδα την παρουσίαση και την κατασκευή του  θεματικού χάρτη.

Οι πληροφορίες όλων των ομάδων μπορούν να αναπαρασταθούν με σχέδια, χαρτόνια, πλαστελίνες και να συγκεντρωθούν στον χάρτη.

Προτείνεται στις διαφάνειες να χρησιμοποιηθούν ανεξίτηλοι μαρκαδόροι ως εξής:

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΧΑΡΤΗ: ( χρώμα συμβόλων για τις διαφάνειες)

Δέντρα: Πράσινο σκούρο

Θάμνοι , χαμηλή βλάστηση : Πράσινο ανοιχτό

Δρόμοι: Σκούρο γκρι

Πεζόδρομοι: Ανοιχτό γκρι

Πεζοδρόμια: Καφέ

Προσανατολισμός από την Περσεφόνη Τσιμάκη ( μέλος της παιδαγωγικής ομάδας του ΚΠΕ) πριν ξεκινήσουμε την μελέτη στο πεδίο.

Η χελώνα του προσανατολισμού.

Η ομάδα ''κτίρια''παρατηρεί,μελετάει και καταγράφει στα φύλλα εγασίας.

Παιδική Χαρά:Κόκκινο

Χώροι αναψυχής:Μπλε

Σύγχρονες πολυόροφες κατοικίες: Μαύρο

Μονόροφες ή διόροφες παλαιότερες κατοικίες: Κεραμιδί

Προσφυγικές πολυκατοικίες: Κίτρινο

Σημείωση: Σε περίπτωση που δεν διαθέτουμε όλα τα χρώματα ενοποιούμε τις ομάδες (π.χ. όλοι οι ελεύθεροι χώροι πράσινοι  ,όλες οι κατοικίες καφέ , όλοι οι δρόμοι γκρι)

β) Συζήτηση πάνω στα ερωτήματα που αναδείχτηκαν από την εργασία στο πεδίο. Ερωτήματα που κατά βάση είναι προσανατολισμένα σε καταστάσεις της πραγματικότητας (στη συγκεκριμένη περίπτωση της γειτονιάς μου). Επιδιώκουμε να περιγράψουμε τη συγκεκριμένη πραγματικότητα με τον πιο επαρκή και αξιόπιστο τρόπο.

Παρατηρήσεις:

Κατά τη συζήτηση που θα ακολουθήσει την εργασία πεδίου μπορούν να τεθούν

θέματα που εκτός από το κύριο  ζήτημα, να περιλαμβάνουν και τον τρόπο που δημιουργούνται οι θεματικοί χάρτες και τα πλεονεκτήματα που θα προέκυπταν εάν είχε χρησιμοποιηθεί η σύγχρονη τεχνολογία. Για παράδειγμα εάν τα σημεία είχαν ληφθεί με την βοήθεια ενός GPS, εάν ο χάρτης είχε ψηφιοποιηθεί ή αν είχε χρησιμοποιηθεί κάποιος έτοιμος ψηφιακός χάρτης ή ακόμα εάν τα στοιχεία

που συλλέχθηκαν είχαν καταχωρηθεί σε μια βάση δεδομένων. Με τον τρόπο αυτό

μπορεί να εισαχθούν στα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών και να διαπιστώσουν τα οφέλη από την εφαρμογή τους.

Β. Ιδιαίτερη αναφορά μπορεί να γίνει για το θέμα της παρακολούθησης μιας περιοχής στον χρόνο. Με τη δημιουργία μιας βάσης καταχώρησης των στοιχείων, δίνεται η δυνατότητα να επαναληφθούν οι μετρήσεις μετά από κάποιο χρονικό διάστημα και να γίνουν συγκρίσεις για τις αλλαγές που συνέβησαν. Με τον τρόπο αυτό μπορούν να γίνουν ορατά προβλήματα και πιέσεις που αντιμετωπίζει μια περιοχή σε βάθος χρόνου και να προταθούν λύσεις για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων.

Γ. Στη συζήτηση καλό θα ήταν να γίνει αναφορά επίσης, για το μέγεθος της πληροφορίας που μπορεί να αποθηκευτεί και να αξιοποιηθεί σε έναν χάρτη. Όταν ο

χάρτης υπερφορτώνεται σε πληροφορίες οι δυνατότητες εξαγωγής συμπερασμάτων μειώνονται. Σημαντικό βέβαια ρόλο παίζει και η ακρίβεια των μετρήσεων που

σε ορισμένες περιπτώσεις αποτελεί κρίσιμο παράγοντα.

Β ΜΕΡΟΣ

Συζήτηση σε ομάδες

Θεωρείστε ότι θέλετε να διερευνήσετε περεταίρω το θέμα «Ελεύθεροι χώροι»

α) Διατυπώστε ερωτήματα ώστε:

• Να αναζητηθούν οι αιτίες που προκαλούν τις προβληματικές καταστάσεις που καταγράψατε αλλά και τις συνέπειες που έχουν στους κατοίκους. Μην ξεχάσετε να αναδείξετε το ρόλο των θεσμικών φορέων που εμπλέκονται στο πρόβλημα
• Ερωτήματα που θέτουν υπό τη κρίση σας τη διαμόρφωση ή όχι του ελεύθερου χώρου – πλατείας, αντιπαραθέτοντας τις δικές σας απόψεις και προτάσεις
• Ερωτήματα που έχουν σχέση με τη δική σας στάση (ατομική ή συλλογική) για την αντιμετώπιση των προβληματικών καταστάσεων που περιγράψατε

Β) Αφού καταγράψετε τα παραπάνω ερωτήματα, θεωρείστε ότι αυτά αποτελούν στόχοι  ενός προγράμματος Π.Ε.

• Ποιες διδακτικές τεχνικές – εργαλεία έρευνας θα χρησιμοποιήσετε για να πετύχετε τους παραπάνω στόχους;
• Ποια δράση θα προτείνατε στα πλαίσια του προγράμματος;

Βιβλιογραφία:

Προσανατολισμός στο φυσικό και στο δομημένο περιβάλλον ΚΠΕ Μακρινίτσας 2007

Χαρτογραφώντας (σ)την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση ΚΠΕ Μακρινίτσας 2007

Οι Χαρτογράφοι του Βέρνου και του Βαρνούτα  ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ ( συγγραφική ομάδα) 2008

Για να κατεβάσετε το αρχείο πατήστε στον σύνδεσμο:

Xartografontas_stin_PE